حجت الاسلام سید کاظم میرجلیلی کارشناس مسائل دینی و معاون آموزش مدرسه علمیه مصلی یزد در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در یزد، به مناسبت فرارسیدن سالروز ازدواج رسول اکرم (ص) و حضرت خدیجه (س) به سؤالات مطرح شده توسط خبرنگار حوزه در این خصوص پاسخ گفت.
۱. عوامل اصلی پیشتهاد ازدواج از طرف حضرت خدیجه به پیامبر چه بود؟
ازدواج حضرت خدیجه (س) با پیامبر اکرم (ص) یکی از رخدادهای مهم تاریخ اسلام است. آن حضرت با اینکه ثروتمند، شریف و خواستگاران بزرگی داشت، خود به پیامبر (ص) پیشنهاد ازدواج داد. عوامل اصلی این انتخاب و پیشنهاد چنین بود:
شناخت شخصیت اخلاقی پیامبر (ص)
حضرت خدیجه (س) پیامبر (ص) را پیش از بعثت به لقب “محمد امین” می‌شناخت.
صداقت، درستکاری، وفای به عهد و پاکی اخلاقی پیامبر (ص) برای او بسیار ارزشمند بود.
گزارش‌های غلامان و اطرافیانش از سفرهای تجاری با پیامبر (ص)، بر این شناخت افزود.
تجربه مستقیم در تجارت
حضرت خدیجه (س) وقتی پیامبر (ص) را برای مدیریت کاروان خود به شام فرستاد، امانتداری، مهارت، سودآوری و عدالت پیامبر را دید.
جایگاه خانوادگی و اصالت پیامبر (ص)
پیامبر (ص) از بنی‌هاشم و قریش بود؛ طایفه‌ای شریف در مکه، هرچند یتیم بود و ثروت دنیوی زیادی نداشت، اما نسب پاک و اصالت خانوادگی برای حضرت خدیجه (س) مهم بود.
بینش معنوی و الهام الهی
حضرت خدیجه (س) زنی اهل معرفت بود و در منابع آمده که نشانه‌های نبوت را در پیامبر (ص) دیده و از علمای یهود و مسیح نیز درباره او شنیده بود.
جستجوی همسری شایسته
حضرت خدیجه (س) در حالی که بسیاری از بزرگان قریش به خواستگاری او آمده بودند، همگی را رد کرد زیرا معیار او مال و قدرت نبود، بلکه به دنبال همسری پاک، باایمان و قابل اعتماد بود.
٢.نقش حضرت خدیجه (س) بعنوان اولین حامی پیامبر بعد از بعثت چگونه بود؟
نقش حضرت خدیجه (س) بعد از بعثت، واقعاً حیاتی بود و اگر او نبود، رسالت پیامبر اکرم (ص) با سختی‌های بسیار بیشتری مواجه می‌شد. میتوان نقش ایشان را در چند محور توضیح داد:
حمایت ایمانی و اعتقادی
حضرت خدیجه (س) اولین زنی بود که به پیامبر ایمان آورد و بی‌درنگ رسالت او را تصدیق کرد. این تصدیق، قوت قلبی بزرگ برای پیامبر (ص) بود، چون بسیاری در آغاز او را تکذیب می‌کردند.
حمایت مالی
حضرت خدیجه ثروتمندترین زن قریش بود و تمام ثروت خود را در راه اسلام خرج کرد. این سرمایه، برای آزادی بردگان مسلمان، یاری نیازمندان، حمایت از پیامبر (ص) و حتی در دوران سخت شعب ابی‌طالب هزینه شد.
حمایت روحی و عاطفی
بعد از بعثت، پیامبر با تمسخر، آزار و تکذیب مردم روبه‌رو شد. در این شرایط، حضرت خدیجه (س) خانه را برای پیامبر (ص) پناهگاهی امن کرد؛ همسرش را دلداری می‌داد، او را آرام می‌کرد و به او ایمان و اعتماد می‌بخشید و همین آرامش درونی، برای پیامبر نیرویی بزرگ در برابر دشمنان بود.
حمایت اجتماعی
جایگاه اجتماعی حضرت خدیجه (س) در مکه، تا حدی مانع می‌شد قریش به صورت آشکارا به پیامبر (ص) آسیب برسانند. او از نفوذ و احترام خود برای کاهش فشارها بر پیامبر استفاده می‌کرد.
پایداری در سخت‌ترین شرایط
در ماجرای محاصره شعب ابی‌طالب، حضرت خدیجه همراه پیامبر (ص) و مسلمانان، سخت‌ترین گرسنگی‌ها و محرومیت‌ها را تحمل کرد. او که عادت به زندگی مرفه داشت، در آن سال‌ها با صبر و ایمان ایستاد تا رسالت پیامبر (ص) حفظ شود.
٣. مهمترین درسهای ازدواج پیامبر و خدیجه بعنوان الگو برای خانواده‌ها چیست؟
ازدواج پیامبر اکرم (ص) و حضرت خدیجه (س) واقعاً یک الگوی طلایی برای همه خانواده‌هاست. از این ازدواج میتوان چند درس مهم گرفت:
معیار ایمان و اخلاق، نه ثروت و ظاهر در انتخاب همسر
حضرت خدیجه (س) با اینکه ثروتمند بود و خواستگاران بزرگی داشت، پیامبر را انتخاب کرد چون امین، صادق و پاکدامن بود. پیامبر (ص) هم حضرت خدیجه (س) را به خاطر ایمان، عقل و شخصیت والایش برگزید، نه صرفاً به خاطر ثروت و لذا پیام این مطلب این است که زندگی مشترک، ایمان، اخلاق و اعتماد پایه اصلی است.
حمایت همسر در سختی‌ها
حضرت خدیجه (س) از همان آغاز رسالت، با جان و مال پشتیبان پیامبر شد. در تنهایی‌ها و فشارهای اجتماعی، او تکیه‌گاه روحی پیامبر بود و لذا همسران باید پناه و تکیه‌گاه یکدیگر باشند، نه صرفا منتقد و خسته‌کننده
همراهی مالی در مسیر درست
حضرت خدیجه (س) همه ثروتش را در راه خدا و حمایت از پیامبر (ص) خرج کرد و در خانه پیامبر (ص)، مال و امکانات، وسیله‌ای برای رشد معنوی بود نه تجمل که میتوان این درس را دریافت کرد که دارایی مشترک خانواده، اگر در مسیر خیر خرج شود، باعث برکت و آرامش می‌شود.
وفاداری و احترام متقابل
پیامبر (ص) حتی سال‌ها پس از وفات خدیجه، یاد او را گرامی می‌داشت و احترامش را حفظ می‌کرد. این نشان می‌دهد که وفاداری و قدردانی از همسر از نشانه‌های ایمان است. لذا رابطه همسری محبت و وفاداریست ماندگار است.
سادگی و معنویت در زندگی مشترک
با وجود ثروت حضرت خدیجه (س)، زندگی پیامبر (ص) و او بسیار ساده بود و محوریت در خانه‌شان معنویت، محبت و آرامش بود، نه تجمل و رقابت ظاهری.
۴. آیا در منابع تاریخی از خدیجه بعنوان مشاور فردی و اجتماعی برای پیامبر یاد شده؟
بله در منابع تاریخی و روایی، حضرت خدیجه (س) نه تنها به‌ع نوان همسر و حامی مالی و عاطفی پیامبر (ص) معرفی شده، بلکه نقش مشاور خردمند و همراه فکری ایشان هم به‌وضوح دیده می‌شود که بر اساس شواهد و گزارشها به چند مورد اشاره می‌شود:
آرامش و مشاوره در آغاز بعثت
وقتی پیامبر اکرم (ص) در غار حرا وحی دریافت کرد و با نگرانی و هیجان به خانه بازگشت، اولین کسی که او را آرام کرد، حضرت خدیجه (س) بود. او با سخنان حکیمانه گفت: «خداوند تو را خوار نمی‌کند؛ زیرا تو صله‌رحم می‌کنی، راست می‌گویی، امانت‌دار هستی و به نیازمندان کمک می‌کنی.»
این جملات، نوعی مشاوره روانی و اجتماعی بود که پیامبر (ص) را به ادامه راه مطمئن ساخت.
بهره‌گیری پیامبر از نظر و تجربه خدیجه
در برخی منابع تاریخی (مانند سیره ابن هشام و طبری) آمده است که پیامبر (ص) در مسائل اجتماعی و برخورد با قریش، با خدیجه مشورت می‌کرد و از عقلانیت او بهره می‌برد. به‌خصوص در سال‌های آغاز دعوت، نقش مشاوره‌ای حضرت خدیجه (س) در چگونگی اعلام دعوت، مواجهه با فشارها و اداره زندگی مسلمانان اولیه بسیار پررنگ بوده است.
احترام پیامبر به خرد و نظر خدیجه
در سیره پیامبر (ص) دیده می‌شود که ایشان بعد از وفات خدیجه (س)، بارها از حکمت و حمایت او یاد می‌کردند.
این تداوم یادآوری، نشان می‌دهد که مشورت‌ها و نقش فکری حضرت خدیجه (س) در ذهن پیامبر (ص) بسیار اثرگذار بوده است و حضرت خدیجه (س) به‌عنوان مشاور فردی (آرامش‌دهنده و قوت قلب پیامبر)، مشاور اجتماعی (راهنمایی در روابط و مشکلات قریش) و مشاور اعتقادی (تأیید و تثبیت نبوت پیامبر) شناخته می‌شود.
انتهای پیام/
خبرنگار: محمدطاها زارع نیکوپرور
